ارده دو آتیشه

مدخل

ارده دو آتیشه یکی از باستانی‌ترین آلات پرکاشن مورد استفاده در موسیقی ایرانی است. این ساز عمدتاً در زمان ساسانیان و امپراتوری هخامنشی استفاده می‌شده است. ارده دو آتیشه به عنوان یک ساز پرکاشن، در بسیاری از رقص‌ها و مراسم‌های مذهبی و ملی به کار رفته است. در ادامه به بررسی اجمالی از تاریخچه، ساختار و استفاده این ساز پرداخته می‌شود.

تاریخچه
زمان ساسانیان
در دوران ساسانیان، ارده دو آتیشه به عنوان بخشی از موسیقی در مراسم‌های آتش پرستی و آیین‌های مذهبی بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت. سوزاندن آتش در این مراسم‌ها حاکی از پرستش خدایان آتش و نور بود.

امپراتوری هخامنشی
در دوران امپراتوری هخامنشی نیز، ارده دو آتیشه به عنوان یکی از آلات استفاده می‌شد. در منبع تاریخی آغازین، از استفاده این ساز در مراسم‌های سلطنتی و نظامی یاد شده است. آنها با صدای ارده دو آتیشه تحریک نیروهای خود به جنگ و صلح می‌کردند.

ساختار
اجزاء اصلی
ارده دو آتیشه به طور معمول از دو قسمت تشکیل می‌شود: بدنه اصلی و پوسته برجسته. دو حلقه از چوب یا فلز با تنوع فاصله منظم روی پوسته قرار دارند. بطور کلی، ارده دو آتیشه شبیه به یک طبل کوچک است.

متنوع سازی
با گذشت زمان، ساختار و ظاهر ارده دو آتیشه نیز تغییر کرده است. تاکید بر ادامه‌ی ارتقاء در طراحی و اندازه‌گیری این ساز موسیقی آن را به یک آلات پیچیده و چند منظوره تبدیل کرده است.

استفاده
در مراسم‌های مذهبی
ارده دو آتیشه در مراسم‌های مذهبی و پایه‌گذاری مصرف می‌شود. این ساز معمولاً به تصویر دست پرستی و پرستش خدایان آتش می‌افکند.

در رقص و شاد
ارده دو آتیشه علاوه بر استفاده در مراسم مذهبی، در رقص و شادی نیز بکار می‌رود. با نواختن این ساز، همراه با رقصان جوان و شادی، جشن و سرور بیشتر شده و همبستگی بین افراد تقویت می‌شود.

در تئاتر
ارده دو آتیشه در نمایش‌های وحشتناک و تراژدی، به عنوان آلة‌ای برای ایجاد جلوه‌های صوتی استفاده می‌شود. صدای غرق شدن کشتی، فریادهای جنگی و صدای آتش سوزی از جمله کاربردهای این ساز در تئاتر است.

جمع‌بندی
ارده دو آتیشه به عنوان یک ساز مورداستفاده در موسیقی ایرانی، دارای تاریخچه بسیار قدیم و بگنجانده و هنوز هم در نقش‌های مختلف در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز پیچیده و همه‌جانبه، هم در مراسم‌های مذهبی و هم در شادی و سرور، جایگاهی ویژه دارد و از همین رو، مورد توجه زیادی قرار گرفته است. با ادامه تجدید نظر و بهبود فناوری‌های مربوط به ساخت این ساز، امیدواریم که در آینده نیز ارده دو آتیشه محبوبیت خود را حفظ کند و به عنوان یکی از آلات محبوب و قدیمی موسیقی ایرانی ادامه دهد.